ගෙයිෂා,ගේෂා,එසේත් නැත්නම් ගෙයිකෝ(සරල ඉංග්‍රීසි පරිවර්තනය-artist) ලෙසද හඳුන්වනු ලබන මෙම සුන්දර ලියන් සකුරා මල්,සකේ,කිමෝනා,ෆුජි කන්ද මෙන්ම ජපානයේ සංස්කෘතියේ වටිනා පැතිකඩකි....සමහරුන් මෙය එක්තරා අන්දමක ගණිකා වෘතියක් ලෙස සිතුවද සත්‍ය එයට සපුරා වෙනස් ය....
කාවන් ලෙස සේවය සැපයු අතර උගත් දැරියන් උසස් සම්භාෂණ වල විනෝදය සපයන්නන් (entertainers) ලෙස සේවය සැපයුහ.එනම් නැටුමෙන්,සංගීතයෙන් සහ ප්‍රිය සම්භාෂණයෙන් අමුත්තන් සතුටු කිරීමයි...
ක්‍රි.ව.794 දී රාජකීයයන් ක්යෝතෝ නගරයට පැමිණීමත් සමග ගේෂා සංස්කෘතිය ඇරඹුණි.
එකල ජපානයේ සාම්ප්‍රදය වුයේ පවුලේ මව යනු එහි කළමනාකාරිනිය යන්නයි.ලිංගිකත්වය පිළිබඳව නිදහස් අදහස් දැරූ එම සමාජයේ මිනිසුන් ප්‍රේමය/ලිංගික තෘප්තිය සඳහාම තැනූ "pleasure quarters" එනම් විනෝදාගාර වෙත ගියහ.16 වන සියවසේ මේවයේ සේවය කල කාන්තාවන් හැඳින් වුනේ "ඔයිරන්" ලෙසයි.ඇය නාට්‍යාංගනාවක් සහ ගණිකාවකගේ සම්මිශ්‍රණයකි.ජපානයේ ප්‍රසිද්ධ නාට්‍ය සම්ප්‍රදායක් වන "කබුකි" නාට්‍යය සම්ප්‍රදාය ඇරඹුණේ මොවුන්ගෙනි.
18 වන සියවස
මේ වනවිට විනෝදාගාර ලිංගික සේවය සපයන ලැගුම්හල් නොව,පාරිභෝගිකයන් හට මානසික තෘප්තිය සපයන්නා වූ ආගාර බවට පෙරලීම ඇරඹි තිබුණි.මෙහිදී තරුණියන් අමුත්තන්ව නැටුමෙන්,ගැයුමෙන්,වාදනයෙන් සතුටු කළහ.මේ විනෝදාගාර වල විසු සමහරුන් ඉතා දක්ෂ කවිකාරියන් මෙන්ම දක්ෂ ලේඛකයන් වූහ.මෙම "ඔයිරන්" තරුණියන් අමුත්තන් හමුවට එනතුරු ඔවුන් කතාබසින්,වාදනයෙන් සතුටු කලේ තරුණයන්ය.ගේෂා වරු ලෙස මුලින්ම හැඳින්වුයේ මොවුන්ය.....1680දි ඔයිරන් තරුණියන් ඔදොරිකෝ ලෙසින් කලඑළි බැස්සෝය.ඒ ඉහල තල වල සමුරායි වරුන්ගේ නිවාස වල විනෝදය සැපයීමෙනි.
ගේෂා ලෙසින් මුලින්ම තාමාවම හඳුන්වාගත්තේ 1750 විසු ඉතාමත් දක්ෂ ගායිකාවක් සහ "ශමිසෙන්" වාදය භාණ්ඩය ප්‍රගුණ කල ගණිකාවක් වූ "ෆුකාගව" "fukagawa" ය.මෙයත් සමග 1760-1770 අතර ගේෂා යන හැඳින්වීම ඉතා සීග්‍රයෙන් ජපානයේ පැතිරුණි.මේ වෙද්දී
ඔයිරන් යන්න නෂ්ට වීම ඇරඹුණු අතර ගේෂා ලියන් තම සේවා දායකයන් සතුටු කිරීම සඳහා සාමීචිය,ගායනය,නැටුම සහ වාදනය භාවිත කළහ.1830 පමණ වෙද්දී ජපානය පුරාම පාහේ ගේෂා වරුන් පැතිරී තිබු අතර මෙම ගේෂා වරුන් අතරද තරාතිරම් රැසක් පැවතුනි.
දෙවන ලෝක යුද්ධයත් සමගම ගේෂා ලියන් හට අත්වුයේ අපල දසාවකි.ගේෂා ලියන් හට තිබු සමාජ තත්වය අහිමි වුයේ සාමාන්‍ය ගණිකාවන් ඇමෙරිකානු සෙබළුන් හට තමන්ව "geisha girls" ලෙස හඳුන්වා දෙන්නට පටන්ගත් බැවිනි.ඒ අතර 1944 දී සියලුම තේ පැන් ශාලා,විනෝදාගාර සහ ගේෂා නිවාස නීතියෙන් වසා දැමුණු අතර සියලුම පිරිමින් සහ ගැහැනුන් යුධ කර්මාන්තශාලා වල සේවයට යෙදවිණි.නමුත් අවුරුද්දකට පසු ඒවා නැවත ඇරීමට අවසර ලබුනමුත් ඒවායේ සේවයට පැමිණියේ අතලොස්සකි.මේ ගේෂා ලියන් තමන්ගේ නැතිවුණු සමාජ තත්වය රැකගැනීම සඳහා ඉතාමත් සාම්ප්‍රදායිකව,ගෞරවාන්විතව සේවය සැපයුහ.
ගේෂා ලියන් අතරත් තරාතිරම්
ක්යෝතෝ වල ගේෂා දිස්ත්‍රික්ක 5 කි.මේවා "හනමචි" එනම් මල් නගර ලෙසද හැඳින්වුනි.ඉහලම තත්වය තිබුනේ ග්යෝන් කොබු,පොන්තොචෝ සහ කමිශිචිකෙන් වලය.මේ ප්‍රදේශ වල විසු ගේෂා ලියන් මිලෙන් ඉතාම අධිකය.මොවුන් ඇසුරු කලේ ව්‍යාපාරිකයන් සහ දේශපාලඥයින් ය.ඉතුරු ප්‍රදේශ 2 වන ගියොන් හිගෂි සහ මියගාව-චෝ ද උසස් තත්වයෙන් සැලකු මුත් ඉහත ප්‍රදේශ හා සැසඳීමේදී දෙවන තැන හිමිවිණි.මේ අතරම තවත් ගේෂා ලියන් වර්ගයකි.මොවුන්ව හඳුන්වනු ලබන්නේ "hot spring geisha" ලෙසයි.සාමාන්‍ය ගණිකාවන්ට වඩා වැඩි වෙනසක් නැති සලකන මේ ගේෂා ලියන් සහ හනමචි ගේෂා ලියන් සැසඳීම කල නොහැක්කකි..........
මයිකෝ එනම් Dancing Girls යනු මෙසේ පුහුණුව ලැබූ,නමුත් පූර්ණ ගේෂා ලියක් ලෙස හැඳින්වීමට තරම් සුදුසුකම් නොලත් තරුණියන්ය.මොවුන් ජපානයේ සංචාරකයන්ගේ සිත් ඇද බැඳ තබා ගන්නා දසුනකි.වැඩුණු ගේෂා ලියන් මෙන් නොව මොවුන්ගේ ඇඳුම් ඉතාම වර්ණවත්ය.ඔවුන් කිමෝනාව අඳින්නේ එහි පිටුපස රතු පැහැ වාටිය මදක් බුරුල්ව-ගෙල පිටුපසින් අඟල් කිහිපයක් නිරාවරණය වන අන්දමටයි.සිරුරේ මෙම කොටස ඉතාමත් හැගීම් උද්දීපනය කරනා කොටසක් ලෙස ඔවුන් සලකනවා.මුහුණෙත් ගෙලේත් පුරාවට සුදු පැහැ වර්ණ ආලේප කරනා මේ ලියන් සමෙන් අඟලක පමණ පෙදෙසක් වර්ණ ආලේප නොකර ඉතිරි කරනවා.ඇස් වටා කළු පැහැය මෙන්ම රතු වර්ණයද භාවිතා කර සරසන මේ ලියන්ට සුවිශේෂී කොන්ඩා මෝස්‌තර පහක් පමණ තිබෙනවා. සතියකට වරක් කොන්ඩා මෝස්‌තර ශිල්පියෙක් හමුවට ගොස් පැය ගණනක් පුරා එක කොන්ඩා මෝස්තරයක් දමා ගන්නා මොවුන් එය අවුල් නොවෙනු පිණිස නිදාගන්නේ මැද සිදුරක් සහිත කොට්ටයකයි.මේ හැරුනුකොට ගේෂා ලියනගේ තවත් විශේෂත්වයක් නම් ඔවුන් පළඳින සපත්තුයි.සාමාන්‍යයෙන් අඟල් 10 ක් පමණ උස ඔකොබෝ නම් මේවා පැළඳ ඔවුන් ඇවිදින්නේ ඉතා සීරුවටයි.....
වර්තමානයේ ගේෂා ලියන්
විසිවෙනි සියවසට පෙර ගේෂා ලියන් පුහුණුව ඇරඹුණේ අවුරුදු 4 දී පමණය.නමුත් දැන් ගේෂා වරියක් ලෙස තම රැකියාව ඇරඹීමට යුවතියන් සාමාන්‍යයෙන් යොමුවෙන්නේ උසස් අධ්‍යාපනය ලැබීමෙන්ද අනතුරුවයි.මොවුන් හනමචි එනම් මල් නගර වල,පුහුණු ගේෂා ලියන් යටතේ සාම්ප්‍රදායික වාද්‍ය භාණ්ඩ වැයීම,ගායනය,නර්තනය ඇතුළු ගේෂා ලියනගේ සාමාන්‍ය පුහුණුවේ සියලු අංග පුහුණු වනවා.1920 ට පෙර ජපානයේ ගේෂා ලියන් 80 000 ටත් වඩා සිටි නමුත් දැන් හනමචි නගර-ක්යෝතෝ වලට සීමා වී ඇති ගේෂා ලියන් සිටින්නේ 1000-2000 ක් අතර සංඛ්‍යාවක්.මෙම නගර වීදි පුරා අලංකාර වර්ණයන්ගෙන් නිමි කිමෝනා ඇඳි මයිකෝ තරුණියන් දැකගත හැකි නමුත් ඒ සියල්ලන්ම පාහේ මුදල් ගෙවා මයිකෝ තරුණියන් ලෙස හැඩ වැඩ වූ විදේශීය-දේශීය සංචාරකයින්ය.
ගේෂා වරියකගේ අයකිරීම මනින්නේ දැල්වූ හඳුන්කූරක ආධාරයෙනි.ගනුදෙනුකරුවා සමග සිටි වෙලාවේදී මේ සුවඳ කූරේ ගෙවී ගිය ප්‍රමාණය සසඳා බලා අය කිරීම සිදුකෙරෙනවා.මෙය හඳුන්වන්නේ "සෙන්කොදායි" "incense stick fee" ලෙසයි.ගේෂා වරියන් හමුව සඳහා වේලාවන් වෙන් කිරීම ගේෂා සංගම් කාර්යාල හරහා සිදු කල යුතු අතර ඔවුන් ගේෂා වරියන්ගේ පුහුණුව සහ සේවා සැපයීම නිසි පරිදි තබා ගැනීමට දැඩිව කාලය පරිපාලනය සිදුකරනවා.
ප්‍රථම විදේශීය ගේෂා ලිය ලෙස සලකනු ලබන්නේ ඕස්ට්‍රේලියාවේ මෙල්බර්න් නගරයේ උපන් "සයුකි" නම් කාන්තාවයි.ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලයේ MBA,PhD උපාධිධාරිනියක් වන ඇය කෙයෝ සරසවියෙන් මානසික විද්‍යාව පිලිබඳ උපාධියක් ලබාගත් තැනැත්තියක්.තම ව්‍යාපෘති ග්‍රන්ථයට දත්ත එක්රැස් කිරීම සඳහා 2007 වසරේ පුහුණුව ලබා ගේෂා ලියක් වුන ඇය පවසන්නේ ගේෂා වරියක් ලෙස නොකඩවා සේවය කිරීම දැන් ඇගේ කැමැත්ත බවයි.මේ හැරුනුකොට ඇය කෙයෝ සරසවියේ ජපන් සංස්කෘතිය පිලිබඳ දේශකයෙක් ලෙස සේවය කරනවා.ඇගේ වෙබ් අඩවියට මෙයින් පිවිසිය හැකයි.
ගේෂා ලියන් සහ බැඳීම්
වර්තමානයේ බොහෝ ගේෂා ලියන් හට පෙම්වතුන් සිටිනවා.ඔවුන්ගේ ආදර,ලිංගික ජීවිත රැකියාවත් සමග කිසිදු ගැටීමක් ඇති නොවන සේ ඔවුන් ගෙනයනවා.මෙලෙස වෙනත් පිරිමින් සමග සබඳතා ඇති කරගැනීමට ඔවුන්ට කිසිදු තහනමක් නැහැ.ඔවුන්ගේ පෞද්ගලික ජීවිතය ඔවුන්ට රිසි පරිදියි.....සමහර ගේෂා ලියන් තම ගනුදෙනුකරුවන් සමගම ආදර සබඳතා ඇති කරගන්නා අතර ඔවුන්ට ඒ පිරිමින් සමග විවාහයටද කිසිදු තහංචියක් නැහැ.නමුත් ගේෂා ජීවිතයේ වැදගත්ම කරුණ නම්,කිසි දිනෙක විවාහ වූ ගේෂා ලියක් සිටිය නොහැකයන්නයි.කවදා හෝ ගේෂා ලියක් විවාහ වීමට තීරණය කරයිද,ඇයට තම රැකියාවට සමුදීමට සිදුවනවා.......
ගේෂා ලියන්ගේ පුහුණුව
එකල නම් ගේෂා ලියන් සඳහා පුහුණුව ඇරඹුණේ ඉතාම ලාබාල වයසේදීය.අවුරුදු 9 දී පමණ ගේෂා නිවාස වලට භාර දුන් මෙම දැරියන් හැඳින්වුණේ "හන්ග්යෝකු" ලෙසයි.පැරණි ගේෂා ලියන් තම දු වරුන් මෙසේ යොමු කල නමුත් 1950 එය නීතියෙන් තහනම් වුයේ ළමා මෙහෙකාර සේවයක් ලෙස එය සලකනු ලද නිසාවෙනි.මෙයිකෝ යනු තරුණ ගේෂා වරියන් හඳුන්වන නමයි.මොවුන් පුහුණුව ඉතා මිල අධික කර්තව්‍යක් වන අතර ඔවුන් සම්පූර්ණ පුහුණුව ලබා රැකියා ඇරඹුවද තම ණය "ඔකියා" එනම් ගේෂා නිවාසයේ හිමිකාරියට ගෙවා අවසන්වනතුරු එයින් පිටව යනු නොහැකිය.ඒ ඔවුන්ට කිමෝනා,ඇඳුම්,ඉඳුම් හිටුම් ආදී සියල්ල ඔවුන්ට සපයන්නේ "ඔකියා" විසින් වීමයි.
අවුරුදු 20-22 වෙත්ම මෙම සිසුවියන් පූර්ණ ගේෂා ලියන් ලෙස සාමාජයට කල එලි බසිනවා.මෙය "එරිකේ" නම් චාරිත්‍රානුකූල උත්සවයකින් සිදුකරන්නකි.මෙහිදී මයිකෝ එසේත් නැත්නම් හන්ග්යෝකු වරියක් ලෙස පුහුණුව ඇරඹු සිසුවිය ගේෂා ලියක් ලෙස හැඳින්වීම ඇරඹෙන අතර ඔවුන්ට තම සේවය සඳහා සම්පූර්ණ මුදල අයකිරීමේ අවසර ලැබෙනවා....
සමහරුන් සිතන්නේ ගේෂා ලියන් යනු යටහත් පහත්- ගනුදෙනුකරුවන්ගේ සේවය සඳහාම කැපවූ Submissive කාන්තාවන් පිරිසක් ලෙසයි.නමුත් එය එසේ නොවේ. ගේෂා ලියන් එකල පටන් සමාජයේ ඇති මහත් බලයක් දැරූවන්ය.ඉහල පෞරුෂයකින් හෙබි මොවුන් නිදහස් අදහසින්,ඉහල ආර්ථික තත්වයෙන් සහ ඉහල සමාජ පිළිගැනීමකින් යුතුව ජීවත්වන්නන්ය.
